Trồng hoa Cẩm Cù

Trồng hoa Cẩm cù

1. Cẩm cù là gì?

Cẩm cù (Hoya), tên thực vật cho một loại cây nhiệt đới hiện được tìm thấy và phân loại bao gồm khoảng từ 200 đến 300 loài khác nhau. Cẩm cù (Hoya) thuộc phân họ Asclepiadoideae trong họ Apocynaceae. Tên thường gọi của loài thực vật này trong tiếng Việt được biết tới là cẩm cù, lan sao…; trong Tiếng Anh là waxplant, waxvine,waxflower, porcelain flower… (hoa sáp, hoa sứ…, [tạm dịch]) hay đơn giản hơn là hoya (cẩm cù). Theo Wikipedia, từ Hoya, tên Tiếng Anh của loài thực vật này được nhà thực vật học Robert Brown đặt tên để bày tỏ lòng trân trọng với những đóng góp của bạn ông - nhà thực vật học Thomas Hoy.Nguyên sản ở nam Trung Quốc, Đông Nam Á và châu Đại Dương, thuộc cây dây leo, cao 7m. Thân mềm, các đốt có rễ. Lá dày, hình bầu dục, đầu lá nhọn, gân bên không rõ, mọc đối. Hoa mọc nách, rủ, hoa tự hình cầu nên còn gọi là lan cầu.

2. Đặc điểm sinh thái:  

- Cẩm cù (Hoya) hầu hết được nhận biết ở dạng thực vật dây leo biểu sinh, một số lại ở dạng dây leo trên cạn và một số ít ở dạng cây bụi nhỏ. Cây có thể sinh trưởng và phát triển đến 1-12m; và có thể dài hơn nếu có điều kiện sinh thái và giá thể hỗ trợ phù hợp. Thân dây chứa nhựa cây thường có màu trắng đục, trong hoặc vàng trong. Lá mọc đối xứng nhau theo từng đốt (mắt) với khoảng cách từ khoảng 1-20cm mỗi đốt tùy theo loài. Đặc trưng của lá rất dày và nhiều nước; nhiều loài còn có lá có đốm trắng bạc nhỏ.

- Vòi hoa mọc ra từ các đốt này và điểm độc đáo nhất của Cẩm cù là ở đây: hoa sẽ ra rất nhiều lần từ 1 vòi hoa này, có thể năm này qua năm khác. 

- Hoa Cẩm cù luôn luôn bao gồm đài hoa, cánh hoa và lõi hoa tạo thành hình ngôi sao 5 cánh. - Cánh hoa thường dày, bóng sáp và có dạng hình tam giác. Hoa nở dạng chùm có dáng trái cầu từ một vòi hoa, mỗi vòi hoa gồm có nhiều cuống hoa, và mỗi cuống hoa là một bông hoa có thể dao động từ vài bông đến cả trăm bông tùy loài. Kích thước chùm hoa dao động từ 5-15cm với kích thước mỗi bông hoa từ 0.5-2.5cm đường kính. 

- Hoa được ghi nhận nhiều màu sắc, phổ biến là trắng chuyển qua hồng rồi đỏ, một số màu trắng vàng đục chuyển qua vàng. Rất nhiều loài hoa Cẩm cù có hương thơm từ thoảng thoảng ngọt ngào đến rất nồng, thậm chí hăng hắc và thường hoa có nhiều mật.

3. Nhân giống cây cẩm cù bằng cách giâm cành và chiết cây.

Cẩm cù (Hoya) có thể nhân giống bằng nhiều cách khác nhau: trồng bằng hạt, cắt và dăm thân dây hoặc lá. 

- Nhân giống từ hạt: Hạt có thể lấy được từ trái đã già và chín. Phải cần vài tháng để trái phát triển, già đi cho tới lúc chín và khô lại. Khi trái chín khô, vỏ tự tách ra làm đôi, hạt có lông tơ rơi ra và theo gió phát tán. Để có được hạt, khi trái đã già, ta nên bọc lại bằng bao nylon. Hạt gieo trong hỗn hợp chất trồng cần nhiều dinh dưỡng và đặc biệt tơi xốp để giúp rễ phát triển, để nơi râm mát. Khi hạt phát triển thành cây có lá riêng biệt là lúc ta có thể sang ra trồng riêng trong chậu nhỏ, tiếp tục sang chậu khi cây phát triển ổn định và trưởng thành, quá trình này có thể kéo dài tới 12 tháng tùy theo điều kiện chăm sóc. 

- Nhân giống từ cắt cành thân dây hoặc lá: Cẩm cù có thể nhân giống bằng cách dăm lá trong hỗn hợp chất trồng. Dùng thuốc kích thích ra rễ để lá giống mau ra rễ. Lá đặt nghiêng một góc 45o, lấp chất trồng phủ cuống lá. Nhìn chung, lá có thể phát triển ra rễ rất nhanh nhưng để phát triển thành cây sẽ rất lâu và rất khó. Tuy nhiên, việc nhân giống bằng thân dây lại đơn giản và dễ dàng hơn rất nhiều; đây cũng là cách nhân giống phổ biến nhất đảm bảo cây khỏe mạnh và phát triển tốt. Chọn khúc thân dây đã cứng cáp, trưởng thành hoặc hơi già (thường vỏ đã đổi màu và thân đã ‘gỗ hóa’), cắt một đoạn khoảng 3-4 đốt lá, ngắt lá ở đốt cuối, nên dùng thêm chất kích thích ra rễ dạng bột hoặc nước, dăm trong hỗn hợp chất trồng nhiều dinh dưỡng, không giữ nước nhiều và thoáng khí, để nơi mát, tưới nước vừa đủ. Sau một thời gian, từ các đốt lá sẽ phát triển mầm nhánh và phát triển thành cây. 

- Có thể kết luận cách nhân giống bằng cắt dăm thân dây có nhiều ưu điểm và ưu việt hơn hẳn so với phương pháp khác. Tuy nhiên, cách này cũng có một nhược điểm là cần phải có cây trưởng thành làm giống và phần non, đầu ngọn của nguyên dây giống sẽ phải cắt bỏ.

4. Cách trồng:

- Có thể nói Cẩm cù (Hoya) là loại hoa dễ trồng, nếu không muốn nói là khá dễ. Cây không cần chăm sóc, bón phân kỹ lưỡng vẫn ra hoa đều đặn. Cây có thể trồng ngoài trời hoặc trong nhà kính. Một số loài thích ánh sáng mạnh và ít nước, số khác thì lại thích bóng râm và nhiều nước nhưng hầu hết các loài thích ánh sáng tán xạ khoảng 50-60% độ sáng trực tiếp của ánh nắng mặt trời cộng với môi trường ẩm độ cao nhưng không cần quá nhiều nước. Có thể lý do này nên Cẩm cù được gọi là Lan sao. Cẩm cù có rất nhiều đặc điểm sinh thái giống với phong lan từ nhiệt độ, ánh sáng, ẩm độ và chất trồng. 

- Chất trồng của Cẩm cù có thể lấy từ nhiều nguồn khác nhau nhưng phải đảm bảo độ xốp, thoáng khí và tất nhiên phải đủ dinh dưỡng. Một số chất trồng dễ kiếm như là tro trấu, xơ hay mùn dừa, gỗ mục, hỗn hợp đất trồng cây bán sẵn, gạch vụn, đá bọt, đá non, đá perlite, phân bò khô… trộn với tỷ lệ thích hợp sao cho chất trồng tơi xốp và thoáng khí. Ví dụ về hỗn hợp chất trồng có thể như sau: 50% tro trấu, 30% xơ dừa, 10% gạch vụn, 10% phân bò khô

5. Sâu hại:

- Cẩm cù ít bị các loại sâu hại tấn công, sâu hại phổ biến là rệp sáp, rệp phấn trắng, rệp vàng. Khi cây bị nhiễm rệp, có thể dùng các loại thuốc đặc trị và phun thẳng lên lá theo nồng độ hướng dẫn.

6. Bệnh và phòng bệnh: 

- Cẩm cù cũng rất ít bị nhiễm bệnh, một số ít nấm có thể nhiễm làm cây bị bệnh, lá thường có đốm đem, nâu, cây chậm phát triển. Bệnh thường gặp và nguy hiểm nhất ở Cẩm cù là bệnh ‘nứt gốc’ dẫn tới chết cây. Hiện chưa có nghiên cứu đầy đủ về bệnh trên Cẩm cù do đó phòng bệnh là cách hữu hiệu nhất. Dùng chất trồng sạch, tạo môi trường vệ sinh, thoáng mát giúp cây trồng không bị nhiễm các loại nấm bệnh.

                                                                                                                                                        Ngọc Lê (tổng hợp)

Một số loài cẩm cù sưu tầm được

 .Hoya carnosa

 Hoya Parasitica 1

 Hoya Parasitica 2

 Hoya Parasitica 3

 Hoya Parasitica 4

 

Hoya Parasitica 5

 Hoya Parasitica 6

 Pubicalix

 Hoya wayetii/Kentiana

 Hoya Micrantha

Hoya Hanhiae

 Hoya Kerrii